Σε μια συνέντευξη για το έργο ROMDIEM, η Δρ. Krinka Vidaković Petrov, διευθύντρια του Staro Sajmište” Memorial Center στη Σερβία, μιλά για την πολύπλοκη ιστορία ενός από τους πιο τραγικούς τόπους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου — και για την επείγουσα ανάγκη να συμπεριληφθούν τα Ρομά θύματα στη δημόσια μνήμη.
Στο Sajmište, περίπου 40.000 άνθρωποι φυλακίστηκαν και 17.000 δολοφονήθηκαν — ανάμεσά τους Σέρβοι, Εβραίοι, Ρομά και αντιφασίστες. Ωστόσο, ο πόνος των Ρομά παραμένει ο λιγότερο τεκμηριωμένος. Η Δρ. Βιντάκοβιτς Πέτροβ τονίζει τη σημασία των γεγονότων, της συμπερίληψης και της αλήθειας:
«Χωρίς γεγονότα δεν μπορούμε να χτίσουμε αφηγήσεις. Η δουλειά μας δεν κάνει διακρίσεις ως προς την εθνικότητα, την εθνοτική καταγωγή ή τη θρησκεία».
Υπενθυμίζει ότι στη σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία η μνήμη συχνά εξάλειφε τις διαφορές ανάμεσα στα θύματα. Σήμερα, χρειάζονται νέα μνημεία και επιγραφές για να ειπωθεί ολόκληρη η ιστορία — να κατονομαστούν όλοι όσοι υπέφεραν και να διασφαλιστεί ότι οι Ρομά δεν θα είναι πλέον αόρατοι στην ιστορία.
«Ήρθε η ώρα να θυμηθούμε τα θύματα με το όνομά τους συμπεριλαμβανομένων των Ρομά — και να τους δώσουμε μια αξιοπρεπή θέση στη συλλογική μνήμη».
Η συνέντευξη επισημαίνει επίσης τις συνεχιζόμενες προκλήσεις: την έλλειψη μουσείων, αρχείων και εκπαίδευσης σχετικά με το Ολοκαύτωμα των Ρομά. Το ROMDIEM επιδιώκει να καλύψει αυτά τα κενά — ενισχύοντας την έρευνα, συνδέοντας θεσμούς και προωθώντας τη μνήμη μέσω της εκπαίδευσης και της συμμετοχής της κοινότητας.
«Το ζήτημα δεν είναι αν θέλουμε να μάθουμε,» λέει η Δρ. Βιντάκοβιτς Πέτροβ, «αλλά ποιος θα το ερευνήσει, πώς θα το χρηματοδοτήσουμε και πώς θα το κάνουμε σωστά».
Συνέντευξη από την Una Beriša, 4 Ιουνίου 2025, Staro Sajmište Memorial Center, Βελιγράδι.
